شێعره‌سات

جيهاني وبلاگ نووسي جيهانيكي تازه‌يه و به داخه‌وه درگاي ئه‌و جيهانه دره‌نگ له ئيمه كرايه‌وه به‌لام چار نيه و ده‌بي بيگه‌يني به‌و هيوايه‌ي هيچمان بو گوتن /لاني كه‌م به خومان پي بي سوزه‌ني 27/9/83/

یکشنبه، بهمن ۱۱، ۱۳۸۳

روشنبيران و جيهانيَكي دؤرِاو

رؤشنبيران و جيهانيَكي دؤرِاو


(1)

لة جيهانيَكي دؤرِاودا ئةژين...جيهاني دةسةلاَت و وانموود.. جيهاني درؤكاني موقة‌ددة‌س ودة‌مامكي هة‌مة رة‌نگ و ئازايةتي بة‌زيَر سة‌ندوو.. پاشاية‌تي ويَنة و دة‌نگي كة‌رة‌سة‌كاني پيَوة‌ندي جة‌ماوة‌ر و فرِ و فيَلَ و ...

لة‌م جيهانة‌دا شؤرِشگيَرِان و رووناكبيران و هونة‌رمة‌ندان و ...نة شؤرِشگيَرِ و رووناكبير و هونة‌رمة‌ند و ...نن، بةلَكوو ئة‌وانة‌ن وا بلَيندگؤيةك، تريبؤنيَك، راديؤ و تلة‌ويزيؤنيَك، يان دةسگايةكي چاپة‌مة‌ني و ... وةك شؤرِشگيَرِان و رووناكبيران و هونة‌رمة‌ندان و كؤمةلَناسان ... ئةيناسيَنن و بؤيان ئة‌كة‌ن بة بؤق و كة‌رِة‌نادا...
ئة‌مة نالَيَم بؤ وة‌ي رة‌ش‌بينم و ئة‌مةة‌ويَ رة‌شبيني خؤم/كة سة‌ردة‌مانيَك بة جگة‌رة‌ية‌كي وينستؤنة‌وة/ مؤد / بوو.. بة‌لَكوو ئة‌ينووسم لة‌بة‌ر ئة‌وة‌ي ئة‌م پرسيارة ئاراستة بكة‌م كة لة‌م جيهانة‌دا؛ شؤرِشگيَرِان و رووناكبيران و هونة‌رمة‌ندان و ... دة‌بيَ چ ئة‌ركيَكيان هةبيَ؟؟
يان ئة‌سلَة‌ن پيَويستة ئة‌ركيَكيان هة‌بيَ يان نا؟؟
سةلةفية‌ت ئة‌فة‌رمويَ بة‌لَيَ و بة دة‌نگي بة‌رز ئةشهة‌د و بيلاي بؤ دة‌كا!! بة‌لاَم ئة‌و دروشمانة‌ي ئة‌و ئة‌يدا بة‌هؤي ريَك‌نةكة‌وتن لة‌گة‌لَ زانست و تكنؤلؤژيا و ئة‌دة‌ب و هونة‌ر و رة‌خنة‌ و...ي سة‌ردة‌م زيَدة‌تر ئاو دة‌كاتة ئاشي دة‌سة‌لاَت و بيانوو ئة‌داتة دة‌ست بة‌رة‌ي وانموود بؤ دة‌مامك بازارة‌كة‌يان و سووپيَرمؤديَرن نواندني خؤيان..
بةرةي وانمووديش لةريَوة وةلاَم ئة‌دة‌نة‌وة
1- ميَژوو مان نية ..رؤناكبيرمان نة‌بووة.. شيعر و ئة‌دة‌ب و زانين و كؤمة‌لَناسي و سياسة‌ت و .... لة ئيَمة‌وة دة‌ستي پيَكردوة و ئيَمة‌ش دريَژة‌ي هيچ رووداويك نين و ناشبينة هؤكاري رووداويَكي تر و ...هة‌نيَ دروشمي بة قة‌ولي فاس «مةغلةتة»... و هيَچ بة‌لَگة ية‌كيش لاني كة‌م بؤ پاساودانة‌وة ناهيَننة وة‌ و هة‌موو ئة‌م گوتارانة ئة‌ترنجيَننة ناو ستووني سة‌روتاريَك و بيَ‌ئة‌وة‌ي ئاگاداري بابة‌تي «گوسة‌ست» يان بچراني دة‌ورة‌كاني ئپيستمة‌ي زال بن/لة باري نيشانة‌ناسي‌ية‌وة/ كة پيَشتر ميشل فؤكؤ بة وردي باسي ليَ‌كردوون .. چة‌ند ناويَكي وة‌ك فؤكؤ وكيَ و كيَ بة دوايدا ئة‌خؤنة‌وة...
بة‌رة وانموود بة‌م كورت بيَژيية‌يان لةراستي‌دا ئة‌يانةةويَ بلَيَن ئة‌ركي چي و كة‌شكي چي .. قة‌زاي شة‌قامي «شةشم بةهمةن» ي ليَكة‌ويَ.. كة هة‌لَبة‌ت ئة‌وة‌ش ئة‌توانيَ جؤرة خويَندنة‌وة‌ية‌ك بيَ و پيَشكة‌شي خؤيان.. گواية لة دوورة‌وة باسي « پاساژة‌كان» ي .... يان بيستووة و دلَنيام ليَي تيَنة‌گة‌يشتوون ..
بؤ وة‌ي؛
1- كاتيَ فؤكؤ باسي بچرِاني دة‌ورة‌كاني مة‌عريفة‌ناسي /ئپيستمؤلؤژي/دة‌كا، لة باري نيشانة‌ناسي‌ية‌وة واتة هة‌ولَدان بؤ پؤليَنبة‌ندي بة پيَي«ويَكچوويي نيشانة‌كان » يان «جويَكردنة‌وة‌وي نيشانة‌كان» يان «هاتنة‌ئاراي مرؤف لة باتي نيشانة‌كان» دة‌كا ..واتة لة هةركام لةو دة‌ورانة‌دا مة‌عريفة‌ناسي چة‌قيَكي هة‌بووة كة هة‌موو رووداوة‌كان بة‌دة‌وري يان لة چوارچيَوة‌ي ئة‌و چة‌قة‌دا،ئة‌زقةزا، دريَژةي ‌ية‌كدي بوونة...
بؤ ويَنة لة سةردةماني كلاسيكي/دواي ريَنسانس/شيوازيَكي گشتي بؤ ليَكدانةوة ديَتة ئاراوة كة پؤليَنبةندي نيشانةكان دةخاتة جةدوةلي جياوازي‌يةكانةوة..ليَرةدا ئيتر بة پيَچةوانةي دةوراني ريَنسانس كة هةموو دياردةيةك بة پيَي ويَكچوويي وشة وشتةكان/اشيا/ دةهاتة پؤليَنبةندي ... مةعريفة و زانستي زالَ دةهاتة گةرِ..يان لة سةدةي ناوين‌دا/قرون وستا/ كة ئپيستمة‌ي زال هةولَي ناساندن و پؤليَن‌بة‌ندي كردني هة‌موو دياردة‌كان و نيشانة‌كان ئة‌دا بة دة‌وري كليسا و مة‌عريفة‌ي كليسايي‌دا و بة‌و پيَية هةموو رووداوة‌كان دريَژة‌ي ية‌ك ريَگان و ../باسي ئپيستمة‌ي زالَ ئة‌كة‌ين /واتة لة هةر كام لةو ئپيستمة‌انةدا لة «چوارلاوة پيَوةندي‌يةكي پتةو ساز دةبؤوكة وةك يةكيةتي گشتي ناوديَر دةكرا: ئةو يةكيةتي‌يانة بريتي بوون لة
1 - يةكيةتي بابةت
2- يةكيةتي شيَوةي دةرِبرِين
3- يةكيةتي سيستةمي چةمكةكان
4- يةكيةتي بنةماي نةزةري..»/ميشل فؤكؤ فراسوي ساختگرايي و هرمنؤتيك / حسين بشيرية
بة پيَچة‌وانةي براياني سةروتارنووس،كة تةنانةت ناوي دووحةوتوونامةكةيان لة دريَژة و لاسايي كردنةوةي رؤژنامةي/شرق/داية و يةكيةتي بنةماي نةزةري و چةمك وشيَوةي دةربرِين و وبابةتيان دريَژةي شؤرِشي فةرهةنگي كؤماري ئيسلامي ئيَرانة، فؤكؤ ئةركي رؤشنبير و رة‌خنة‌گر بة‌وة‌دة‌زانيَ كة هةولَ بدة‌ن، لة هةركام لة‌و دة‌ورانة‌دا ،ئة‌و سيستمة مةعريفي‌يانة بدؤزنة‌وة كة كاتي خؤي بة ريَگة‌ية‌كي جگة ريَگاي ئپيستمة‌ي زالَ‌دا رؤشتووة و لة لايةن دةسةلات و زانستي ئة‌و كاتة‌وة سة‌ركوت كراون..و ئةزقةزا ميَژووي كوردةواريش نة تةنيا هيچ بچرانيَكي لةباري مةعريفة‌ناسي و زماني دةرِبرين وچةمك و بنةماي نةزةري و..نةبووة بةلَكوو هةموو رووداوةكانيشي دريَژةي يةكدي بوونة و هةمووشي لة يةك گوتاردا ئةخويَنريَتةوة بةناوي/شكست/ شكستيَك كة سةلةفييةت بةردةوام هةولَي دريَژكردنةوةي ئةدات و وانمووديش «سواستفادة»يان كةلَكي نابةجيَي ليَ‌وةردةگريَ ..
ئةگينا گوتاري كورد لةو گوتارة سةركوت‌كراوانةية كة رةخنةگران و رؤناكبيران /ئةگةر بيانهةويَ بة ريَچكةي «فؤكؤ»دا برِؤن/دةبيَ ئاورِي جدي ليَ‌بدةنةوة و لة بنةماي ئةو هةرةسانة بكؤلَنةوة..بةلاَم نة لةو جؤرة ليَكؤلينةوانة كة بةرةي وانموود و گؤتاري زالَي دةسةلاَت ئةيهةويَ لة چوارديَري سةروتاريَكدا بؤ، پاساودانةوةي هةنيَ من‌بيَژي رؤژنامةيي‌، بيهيَننة نفيسار...من‌يَكي ديَكارتي كة بة دةمامكي ديَمؤكراسي و چةند دةنگي‌يةوة ديَتة پةيف بةلاَم تةنيا يةك زانستيان لةبةرة ئةويش گالَتة كردنة بةوي دي و دزيني وتار و گوتار...و پيَكةنينيَكي گةوجانة لةراستي‌دا بة خؤيان ،بؤ وةي وازانن كةس نايانناسيَ ..
بةرةي وانموود خؤيان مشوورخوازي سةرةكي دةسةلاَتن و ئةوة بة رووداو ئةزانن ئةويش رووداويَك كة دريَژةو ناويني هيچ رووداويَكي تر نين!! من نامهةويَ بلَيََم ئةوان دريَژةي چ خساريَكي خؤخؤرانة ناو كؤمةلَگان بةلَكوو ئةلَيَم بة بيَ دةمامك باشتر لة يةكدي حالَي دةبين كة واية دةمامكةكان داگرن ئينجا بيَنة پةيف و ئاخاوتن......
2- ئينجا ميَژووچية؟ و بةكام پيَناسة بةرةي وانموود ديعايةي ئةوة دةكا كة «دةستكةوتةكاني مة دةستكةوتي ميَژوويي نين و شياوي ئةوة نين لة زةمينةي ميژوويي دا ليَيان بكؤلَينةوة»
ديسان بة نموونة پيَناسةي فؤكؤ دةهيَنمةوة بؤ وةي بلَيَم زؤركةس لة فؤكؤ نةگةيشتووة و لةخؤرِا نموونةي ليَ ديَنيَتةوة؛ ئةو لاي‌واية«ميَژوو سةقامگيربووني بةردةوامي سولَتة و درِندايةتي‌ية لة قالَبي ريَساكاندا.. و مرؤف لة شيَوازيَكي سولَتةوة دةچيَتة شيَوازيَكي ديكة لة سؤلَتة..»/لةزماني حسةين بشيرية‌وة/
ئةگةر ئةم پيَناسةيةي فؤكؤمان،لة ميَژوو، قةبوولَ بيَ، كة واية بؤ دةبيَ كورد ميَژووي نةبيَ و دةستكةوتةكاني ميَژوويي نةبيَ؟ بؤ وةي كةم بوونة ئةو گةلانةي بة دةستكةوت و بيَ دةستكةوت لة داوي سؤلَتةيةك كةوتبيَتنة داوي سولَتةيةكي ديكة و سةرلةنويَ و هةمديسان و دووبارة و... تاد..بةلاَم واديارة وانموود شتةكان لةدواوة حالَي دةبن..ئةگةر فؤكؤ باس لة «رووداوسازي ميَژوو» دةكا مةبةستي ئةوةية كة هؤكارةكاني هةر رووداويَك ئةوةند زؤرة كة هةر رووداويَك ئةتواني بيَ‌ويَنة بيَ..ئةمة دةقاودةق پيَناسةكةي نيچةية لة واقعييةت؛«حةقيقةتةكان هيَند زؤرن كة ئةتوانين بلَيَين حةقيقةتيَك هةبووني نية»هةر لةو سةرچاوةيةي كة وانموود نموونةي هيَناوةتةوة/واتة پيَشةكي وةرگيَرِي كتيَبي ـ ميشل فوكو، فراسوي ساختارگرايي و هرمنوتيك/نووسيني هيوبيَرت دريفووس و پول رابينؤ ـ بةزماني فارسي!!/ ئاوةها هاتووة كة« روش تبارشناسي به منفور كشف كپرت عوامل مؤپر بر رويدادها بر بي‌همتايي آنها تاكيد مي‌گژارد»
سةيرئةوةية هةموو ئةو قسةقةبانة لة دةديَرِي لاپةرِةي 23ي پيَشةكي وةرگيَرِي ئةو كتيَبةوة هاتووة بيَ ئةوةي وانموود ناوي ئةو سةرچاوةشي بردبيَ... واتة وةرگيَري ئةو كتيَبة /حسةين بشيرية/ ئةنووسيَ كة فؤكؤ لاي واية«...هةر ساتيَك لة ميَژوو نة بؤ سةلماندني رووداوةكاني رابردوو و نة قؤناغيَكة لة دريَژةي گةشةي ميَژوويي‌دا، بةلَكوو ساتيَكي تايبةتة كة پيَكدادان و تةعامولَي پرِمةترسي سولَتة‌كان ئةنويَني، واتة شةرِ و بةربةرةكانيَي نيَوان هيزةكانة..» ئةو هةروةها ئةنووسيَ كة زانست پيَوةندة بة كات و شويَنةوة و بةم جؤرة ميَژوو دةخاتة ژيَر پرسيارةوة..واتة هةموو ميَژوو و ميَژووي جيهاني نةك ميَژووي كورد يان رووداو و دةستكةوت يان نادةستكةوتي كورد.. بةلاَم بةرةي وانموود لةم چةند ديَرِة كةلَكي نابةجيَ وةردةگريَ و ئةنووسيَ كة« ميَژووي ئيَمةي كورد (!!) پرِة لة پچرِان ..لةم رؤگة پرِ هةلَس و كةوتةدا هيچ شتيَ دريَژة وبةرهةمي هيچي ديكة نية..»
ئةمة ياني دزيني وتار و شرؤفةنةكردني گوتاري ميَژوو و دةسةلاَت و رووناكبيري واتة ليك‌نةدانةوةي/لةبري ليَكدانةوة/ تايبةت لة دؤخي تايبةت....ماويةتي

0 نظر:

ارسال یک نظر

اشتراک در نظرات پیام [Atom]

<< صفحهٔ اصلی